Το άγχος υγείας ή αλλιώς υποχονδρίαση είναι η επίμονη ενασχόληση του ατόμου με τη πεποίθηση ότι έχει ή θα έχει στο μέλλον κάποια σοβαρή ασθένεια. Ο φόβος της αρρώστιας παρεμβαίνει στη λειτουργικότητα του ατόμου και μπορεί αυτός ο φόβος να εστιάζεται α) σε συγκεκριμένες σωματικές λειτουργίες β) σε πραγματικές σωματικές ενοχλήσεις που είναι όμως ακίνδυνες( π. χ πονόλαιμος) ή γ) σε αφηρημένες/αόριστες σωματικές αισθήσεις( π .χ θολό μυαλό). Το άτομο έχει την τάση να αποδίδει αυτά τα σωματικά ενοχλήματα στην ανάπτυξη κάποιας σοβαρής ασθένειας και αναλώνεται στη διερεύνηση της.
Ο φόβος όμως συνοδεύεται και από ορισμένες συμπεριφορές –χαρακτηριστικές της νόσου- που το άτομο λανθασμένα νομίζει ότι του μειώνουν το άγχος και το προστατεύουν, όπως να ζητά διαβεβαίωση από γιατρούς και οικείους ότι δεν έχει κάτι, να τσεκάρει συχνά το σώμα του και να ψάχνει συνεχώς για πληροφορίες. Είναι συνήθης η εικόνα του ατόμου που πάσχει από άγχος υγείας να πηγαίνει από γιατρό σε γιατρό μέχρι να λάβει κάποια ιατρική διάγνωση. Τόσο πεπεισμένο είναι ότι πάσχει από κάτι.
Η νόσος πυροδοτείται συχνά μετά από περιόδους έντονου στρες ή/και όταν ένα μέλος της οικογένειας του όντως νοσεί από κάτι ή και πεθαίνει. Γιατί όμως προκαλείται;
Σύμφωνα με τη ψυχοδυναμική προσέγγιση, τα υποχόνδρια συμπτώματα πηγάζουν από θυμό ή/ και ενοχές του ατόμου για παλαιότερες απογοητεύσεις/ απώλειες της παιδικής ηλικίας που επανέρχονται ασυνείδητα στην ενήλικη ζωή με το να ζητά τη βοήθεια/ προσοχή των άλλων την οποία όμως θεωρεί αναποτελεσματική για το πρόβλημα του. Το γνωσιακό μοντέλο υποστηρίζει ότι το άγχος πηγάζει από την παρερμηνεία άκακων σωματικών συμπτωμάτων και την υιοθέτηση άκαμπτων κανόνων για την υγεία.(π. χ πρέπει να μην έχω πότε κανένα σύμπτωμα). Αυτό το άγχος είναι ικανό να προκαλέσει συμπτώματα σε κάθε άνθρωπο τα οποία εκ νέου παρερμηνεύονται από τον υποχόνδριο ασθενή δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο.
Η αποτελεσματικότητα του γνωσιακού-συμπεριφοριστικού μοντέλου έχει αποδειχθεί θεραπευτικά χρησιμοποιώντας διάφορες τεχνικές όπως τη ψυχο- εκπαίδευση, τη γνωσιακή αναδόμηση, την έκθεση κ.α. Συμπληρωματικά η φαρμακοθεραπεία έχει φανεί ότι μπορεί να βοηθήσει στην ύφεση των συμπτωμάτων, ιδιαίτερα όταν αυτά είναι πολύ έντονα.
Συνολικά, το άτομο που βασανίζεται από άγχος για την υγεία του καλό είναι να ξέρει πως δεν είναι μόνο του, καθώς περίπου το 10% του πληθυσμού παρουσιάζει υποχονδρίαση και πως υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπείες που θα του επιτρέψουν να χαίρεται τη ζωή που τόσο επιθυμεί να προστατέψει.
