Το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθενωσης ορίζεται ως μια συναισθηματική κατάσταση στην οποία συνυπάρχουν τα συμπτώματα της συναισθηματικης εξάντλησης, της αποπροσωποποιησης και το αίσθημα της αναποτελεσματικοτητας. Το σύνδρομο αυτό εμφανίζεται σαν συνέπεια χρόνιου στρες που συναντάται συνηθέστερα σε επαγγέλματα φροντίδας, αλλά και σε ορισμένες συνθήκες αυξημένης φροντίδας στο σπίτι όπως είναι η φροντίδα μικρών παιδιών ή ηλικιωμένων.
Η συναισθηματική εξάντληση, το πρώτο και βασικότερο σύμπτωμα του συνδρόμου, έγκειται στην απώλεια ενέργειας και την κούραση. Το άτομο αισθάνεται πως έχει δαπανήσει τα ψυχικά του αποθέματα και πλέον νιώθει ότι υπολειτουργει. Η αποπροσωποποιηση, το δεύτερο σύμπτωμα, αφορά την αντιμετώπιση των άλλων ως αντικείμενα παρά σαν άνθρωποι. Μπορεί να αναπτυχθούν αρνητικά /εχθρικά συναισθήματα και κυνικες συμπεριφορές προς τους πελάτες /συναδέλφους ή προς το άτομο που λαμβάνει αυτή την αυξημένη φροντίδα. Η αίσθηση αναποτελεσματικοτητας έχει να κάνει με την αρνητική εκτίμηση του ίδιου του ατόμου ως προς την παραγωγικοτητα του και τον βαθμό κατάκτησης των στόχων του.
Όσον αφορά τις επιπτώσεις του συνδρόμου, αυτές ξεπερνούν την έννοια της ψυχικής επιβαρυνσης. Το burn out οδηγεί σε μειωμένη αποδοτικοτητα, περισσότερα λάθη καθώς και σε αντιπαραγωγικες συμπεριφορές όπως είναι ο μεγαλύτερος χρόνος απουσίας. Είναι πιο πιθανό να εκδηλωθούν διάφορα ιατρικά θέματα όπως υπέρταση, ιώσεις, γαστρεντερολογικες διαταραχές, διαταραχές ύπνου ενώ το σύνδρομο έχει συνδεθεί με την κατάθλιψη καθώς και με αυξημένο αυτοκτονικο ιδεασμο. Αξίζει να σημειωθεί πως το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθενωσης έχει την ιδιότητα να διασπειρεται και στην οικογενειακή ζωή όπου εκεί το άτομο είναι πιο πιθανό να νιώθει αγχωμένο, ανήσυχο ή και θυμωμένο, όπως και να απομακρυνεται από οικογένεια και φίλους.
Τι μπορεί να βοηθήσει επομένως στην ανακούφιση από τα συμπτώματα αυτού του συνδρόμου;Εδώ κομβική γίνεται η σημασία της κοινωνικής στήριξης και της καλύτερης ισορροπίας ανάμεσα στους διάφορους τομείς ζωής του ανθρώπου. Συγκεκριμένα, η διόρθωση των όρων εργασίας κρίνεται απαραίτητη. Αυτό σημαίνει λιγότερες ώρες εργασίας αν είναι εφικτό, περισσότερη άδεια, αποφυγή υπερωριών και υπερβασεων εαυτού και ανάπτυξη προσωπικών ενδιαφεροντων εκτός δουλειάς. Σε συνδυασμό με την προώθηση καλύτερης φυσικής κατάστασης μέσω άσκησης, διατροφής και ύπνου, μειώνεται η συνιστώσα της εξάντλησης. Η επιδίωξη καλύτερης συνεργασίας και ομαδικότητας καθώς και η ανάπτυξη δεξιοτήτων διαχείρισης συγκρούσεων έχει βρεθεί πως μειώνει την αποπροσωποποιηση που βιώνει το άτομο ενώ μεγαλύτερη στήριξη από οικογένεια – φίλους αλλά και ενδο-εταιρικη μέσω θετικής ανατροφοδοτησης και εκτίμησης απόδοσης αποδυναμώνει την αίσθηση προσωπικής αναποτελεσματικοτητας.
Πολλά λοιπόν μπορούν να βοηθήσουν τον άνθρωπο να βγει από το burn out αλλά τίποτα περισσότερο από την επίγνωση ότι οι πολλαπλές πτυχές της ζωής που χρειάζονται τη φροντίδα του, είναι οι ίδιες που θα του ανανεώσουν τα αποθέματα ενέργειας που θα έχει για να δαπανήσει.
Φωτογραφία από freepik.
